Μάρθας, Τάκης

(Λαύριο 1905 – Αθήνα 1965). Αρχιτέκτονας, ζωγράφος και καθηγητής της Αρχιτεκτονικής στο Εθνικό Μετσοβίο Πολυτεχνείο. Σπούδασε αρχιτεκτονική στο ΕΜΠ και αμέσως μετά την αποφοίτησή του (1930) διορίστηκε επιμελητής της έδρας της παραστατικής και προβολικής γεωμετρίας. Διατήρησε τη θέση αυτή έως το 1960, οπότε εξελέγη καθηγητής του ελεύθερου σχεδίου στη σχολή αρχιτεκτόνων. Η προσφορά του Μ. ως δασκάλου υπήρξε σημαντική τόσο στο Πολυτεχνείο όσο και στο εργαστήριο του, το οποίο ίδρυσε κατά τη διάρκεια της Κατοχής και το διατήρησε αρκετά χρόνια μετά. Ως αρχιτέκτονας, ο Μ. εντάχθηκε πολύ γρήγορα στις αρχιτεκτονικές αναζητήσεις της εποχής του, οι οποίες ανέτρεπαν τα καθιερωμένα, αγαπούσαν τις επίπεδες επιφάνειες και τα καθαρά γεωμετρικά σχήματα, ενώ απέφευγαν τις ψεύτικες διακοσμήσεις. Αρκετά κτίρια, που είχε μελετήσει πριν από τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο ακολουθούν αυτές τις αρχές. Μεταπολεμικά, άρχισε να επιστρέφει προς τη λαϊκή παράδοση και να μεταφέρει τις μορφές της σε σύγχρονα αρχιτεκτονικά έργα. Στον τομέα της ζωγραφικής, το ανήσυχο και ερευνητικό πνεύμα του Μ. εκφράστηκε με συνεχείς πειραματισμούς και ανανεώσεις των εικαστικών μέσων. Η αρχικά αναπαραστατική οπτική του οδηγήθηκε από την κυβιστική ανακατασκευή των αντικειμένων στην απελευθέρωση των σχημάτων από τους οπτικούς περιορισμούς και στη συναρμολόγηση των στοιχείων τους με μέτρο το συναίσθημα του καλλιτέχνη και την ισορροπία του πίνακα. Στην εποχή αυτή ανήκει μία σειρά ελαιογραφιών με βάρκες, παλιά νησιώτικα σκαριά, προσωπογραφίες κ.ά., στις οποίες η διάρθρωση των γραμμών δημιουργεί σχήματα που περιβάλλουν την αρμονική διαδοχή των χρωμάτων. Με τον τρόπο αυτό, η φυσική εικόνα ατονεί βαθμιαία και ο καλλιτέχνης πραγματεύεται πλέον αφηρημένες μορφές. Όσον αφορά το πεδίο αυτό, ο Μ. υπήρξε πρωτοπόρος στην Ελλάδα. Επεξέτεινε τις εικαστικές έρευνες πέρα από τις δυνατότητες της ελαιογραφίας και μεταχειρίστηκε διάφορα σύγχρονα οικοδομικά υλικά (τσιμέντο, μονωτικά, φελλούς, ξύλα) για να δημιουργήσει εικαστικά έργα. Η αντίληψη που τα διαπνέει μαρτυρά ότι κάθε υλικό, ακόμα και το ευτελέστερο, έχει από τη φύση του ιδιότητες που μπορούν να αναχθούν σε μορφές τέχνης με τη δημιουργική επέμβαση του καλλιτέχνη. Στην τελευταία περίοδο της ζωής του, ο Μ. επέστρεψε στην αναπαραστατική ζωγραφική, αναλύοντας παράλληλα τα αντικείμενα με ακριβείς μαθηματικούς υπολογισμούς σε γεωμετρικά σχήματα τριγώνων, τετραγώνων και κύκλων που σχεδιάζονται με στικτά περιγράμματα και συμπληρώνονται με γραμμές από χρωματικές κηλίδες δηλωτικές της φοράς τους. Η εισαγωγή των μαθηματικών στην ελληνική τέχνη υπήρξε έργο του Μ. Συμμετε΄χε σε πληθώρα διεθνών εκθέσεων και επηρέασε πολλούς μοντέρνους Έλληνες καλλιτέχνες. Προσωπογραφία του ζωγράφου και αρχιτέκτονα Τάκη Μάρθα.